Vergroenen

Algemeen

We lezen dagelijks over de problemen met ons milieu. De opwarming van de aarde zorgt smeltende ijskappen, stijgende zeespiegels, extreme neerslag en langdurige warme periodes Dit heeft een groot effect op onze leefomgeving, maar ook op flora en fauna. We ervaren wateroverlast na zware regenbuien en zoeken verkoeling onder bomen tijdens hete dagen. Hitte en wateroverlast leiden echter ook tot minder insecten en kruiden en sommige soorten verdwijnen zelfs. Tegelijkertijd vestigen nieuwe zich door de opwarming, wat voor overlast kan zorgen als er geen natuurlijke vijanden zijn.

Vergroeningsopgave

In onze directe woonomgeving merken we wateroverlast na een heftige regenbui doordat water op straat blijft staan of water in uw toilet omhoog komt doordat de riolering het vele water niet aankan. In de steeds warmer wordende zomers zoeken we vaker verkoeling. 

Gevolgen klimaatverandering Hitte (verdroging) en natte periodes (wateroverlast) zorgen ervoor dat we minder insecten en kruiden zien. Sommige soorten verdwijnen zelfs uit Nederland. Ook zijn er exotische planten en insecten die zich hier door de klimaatverandering vestigen. Als deze soorten geen natuurlijke vijanden hebben, kunnen ze snel toenemen en een plaag veroorzaken. Het is duidelijk dat we wat aan deze zorgelijke ontwikkeling moeten doen.

Wat doet de gemeente Molenlanden? De klimaatverandering raakt iedereen, ook de inwoners van Molenlanden. De gemeente Molenlanden heeft de taak om de openbare ruimte klimaatbestendig te maken door verschillende maatregelen te nemen. Eén belangrijke maatregel is de aanleg van meer groenvoorzieningen.

Waarom meer groen in de straten? Groenvoorzieningen kunnen de effecten van klimaatverandering verminderen en de woonomgeving leefbaar houden. Plantvakken, gazons en bermen kunnen overtollig water bij piekbuien opvangen en langzaam afvoeren naar het grondwater. Bomen kunnen met hun wortels veel water opnemen. Het bladerdek van bomen zorgt voor schaduw en verkoeling tijdens warm periodes. Schaduw op woningen maakt het binnen koeler, waardoor het gebruik van ventilatoren of airco’s minder nodig is. 

Meer groen betekent ook een verhoging van de biodiversiteit; een positief neveneffect, aangezien het aantal soorten planten en dieren landelijk afneemt. Groenvoorzieningen en bomen hebben veel functies in de openbare ruimte:

  • Groen legt een deel van de CO2 uitstoot vast;
  • Groen levert zuurstof; 
  • Een groene leefomgeving verhoogt de woningwaarde met 10-15%;
  • Groen verbetert de gemoedstoestand;
  • Groen zorgt voor beleving van de seizoenen;
  • Groen maakt straten aantrekkelijker; 
  • Groen nodigt uit om te spelen en samen te komen.

Meer groen in de openbare ruimte is dus om veel redenen belangrijk!

Uw hulp is nodig Het vergroenen van de openbare ruimte is niet gemakkelijk; er is vaak weinig ruimte door functies zoals parkeren, ondergrondse containers/containeropstelplaatsen en kabels en leidingen. In bestaande wijken liggen de kansen voor vergroening bij herinrichtingen, waarbij functies herschikt worden om meer ruimte voor groen te maken.

We merken ook dat niet iedereen overtuigd is van het belang van vergroening; mensen zien vaak liever een parkeerplaats dan een plantvak of boom voor de deur. Het klimaatbestendig maken van onze leefomgeving door te vergroenen is een taak die de gemeente niet alleen kan uitvoeren. We hebben uw hulp nodig!

Door uw tuin zo groen mogelijk in te richten, draagt u bij. De gemeente kan hierbij helpen, bijvoorbeeld met het project ‘Aanplant 2021 bomen’, waarbij inwoners tegen een gereduceerd tarief een boom kunnen kopen. Dit project krijgt komende herfst een vervolg!

Ook wanneer uw straat opnieuw wordt ingericht, bieden wij u de mogelijkheid om samen te kijken naar en te adviseren over een nieuwe groene inrichting van uw tuin.

Klik op onderstaande link voor meer informatie over klimaatverandering en wat dat betekent voor de Alblasserwaard.

Gemeente Molenlanden: Klimaatadaptatie - YouTube

Foto slagenlandschap Alblasserwaard
Foto slagenlandschap Alblasserwaard

Praktische tips om te vergroenen

Een groene afscheiding
Nederland staat vol met schuttingen en muurtjes. Een afscheiding kan een stuk groener. Met een groene haag creëer je net zo veel privacy in jouw achtertuin, maar dan een stuk natuurlijker.

Tuinieren in bakken
Een minder grote tuin betekent niet dat je geen plek hebt voor bloemen of een moestuin. Ga slim om met de ruimte en gebruik, waar nodig, bakken en potten voor bloemen, planten en zelfs boompjes.

Stenen eruit
Een tuin biedt zoveel meer mogelijkheden zonder al die stenen. Haal die stenen eruit en vervang deze door bloemperken, gras en borders.

Vergroen je dak
Heb je alles in je tuin vergroend? Ga dan voor het vergroenen van je dak. Met een groen dak isoleer je je huis beter. Ook zorgt het voor een lagere temperatuur in het dorp.

Creëer een moestuin
Vervang een deel van de tegels in de tuin door een moestuin. Je kweekt je eigen voedsel en het water zakt de bodem in zodat het niet afgevoerd hoeft te worden naar het riool.

Waarom een groen dak?

Een groen dak heeft een gevarieerde beplanting en een waterbergend vermogen. De beplanting varieert van sedum, grassen, kruiden en/of vaste planten. 
Voordelen van een groen dak zijn:

  • verlengt de levensduur van het dak 
  • koelt zowel het gebouw als de omgeving 
  • zorgt voor geluidsisolatie 
  • houdt het regenwater vast waardoor het in kleinere hoeveelheden wordt afgevoerd 
  • draagt bij aan een betere luchtkwaliteit door opname van fijnstof en CO2 
  • zorgt voor meer biodiversiteit van planten en dieren 

Check de biodiversiteit van jouw tuin

Wil jij weten hoe biodivers jouw tuin is? Doe de test op de site van Stichting Duurzaam Molenlanden. Probeer het uit! Hoe biodivers is jouw tuin? Doe de test van stichting Duurzaam Molenlanden.

Duurzame Tuininspiratie

Bekijk onderstaande inspiratie voor een duurzame tuin.

Samen voor meer groen in de buurt: Molenlanden sluit aan bij Steenbreek

Gemeente Molenlanden heeft zich aangesloten bij de landelijke organisatie Stichting Steenbreek. Wij delen de missie om de negatieve gevolgen van verstening in zowel de openbare ruimte als in de private ruimte tegen te gaan, en men bewust te maken van de positieve gevolgen van vergroening. Denk hierbij aan het herstel van onze biodiversiteit en maatregelen omtrent klimaatverandering. 

Ondanks alle maatregelen die de gemeente in de openbare ruimte uitvoert, is de hulp van alle inwoners nodig. Zo’n 40-50% van de stedelijke oppervlakte is in bezit van particulieren, dus samen kunnen we een groot verschil maken. Voorzitter Wout Veldstra van Stichting Steenbreek: ‘Iedereen kan zelf een bijdrage leveren door vandaag nog te zorgen voor vergroening van je eigen tuin, je eigen straat en op alle bedrijventerreinen. Door toevoegen van meer groen in de steden en dorpen en meer ecologisch (landbouw)beheer.’ 

Samen kunnen we het verschil maken en zorgen voor een klimaatbestendige en gezonde leefomgeving! Kijk voor meer informatie over de landelijke Steenbreekmissie op 

Schakel een tuincoach van de Stichting Duurzaam Molenlanden in

Heb je behoefte aan advies om je tuin te vergroenen? Dan hebben wij goed nieuws voor je! Gemeente Molenlanden ondersteunt via Stichting Duurzaam Molenlanden de mogelijkheid om een tuincoach in te schakelen die je twee uur lang gratis advies geeft om het beste uit je tuin te halen. 

Of je nu een beginnende tuinier bent of al ervaring heeft, de tuincoach staat klaar om je te begeleiden, inspireren en adviseren. Je bekijkt samen met de tuincoach de huidige staat van je tuin en krijgt advies en inspiratie om je tuin te vergroenen.

Heb je interesse in een adviesgesprek met de tuincoach, stuur dan een aanvraag per mail naar tuincoach@duurzaammolenlanden.nl.

Geef daarbij je naam, adres en contactgegevens door, evenals een korte beschrijving van je tuin en de specifieke hulpvraag. De tuincoach van Stichting Duurzaam Molenlanden neemt na ontvangst van de mail zo spoedig mogelijk contact met je op om een afspraak te maken. Let op: het aantal beschikbare tuincoaches is beperkt, dus wees er snel bij! 

Om zich vooraf goed voor te bereiden heeft de tuincoach het één en ander nodig; wil je zorgen dat je dit bij de hand hebt voor het adviesgesprek?

• Een globale plattegrond schets van de tuin, zoals een bovenaanzicht.

• Een beschrijving van de problemen waar je in de tuin tegen aanloopt en welke problemen je opgelost wilt hebben.

• Een korte beschrijving wat je nu aan onderhoud aan de tuin doet en hoeveel je hier per week aan kwijt wil zijn.

Veelgestelde vragen

Klik hiervoor op de onderstaande blokken

Veel mensen nemen stenen in de tuin, omdat ze denken dat dit voor weinig onderhoud zorgt. Toch is gebleken dat tuinen met veel stenen en tegels net zoveel onderhoud met zich meebrengen als groene en natuurlijke tuinen. Dit komt omdat er relatief veel onkruid te wieden is en ook tegels en stenen schoongehouden moeten worden. Groene tuinen zijn vaak zelfregulerend. Het is er koeler door het groen en je hoeft minder water te geven. Vaste planten zorgen al snel voor een dekkend bladerdek waardoor er bijna geen onkruid tussen de planten groeit. Als je het gras minder vaak maait krijg je bloeiende klavers en andere mooie plantjes. Een levende tuin is goed voor iedereen en vergroenen is niet moeilijk, dus trek die stenen eruit en ga lekker met planten aan de slag.

De meeste planten gedijen niet goed op het straatzand dat je onder de tegels vindt. Voor veel planten is het daarom aan te raden om een laag van minstens 30 centimeter straatzand weg te halen. Als je al eerder op klei stuit, kan dat minder zijn. Het straatzand kun je vervangen door tuinaarde. Een deel van het straatzand vermengen met de tuinaarde is ook een goede optie. Zand alleen is niet in staat om water goed vast te houden en in droge periodes zal de bodem snel uitdrogen. Er zijn echter ook planten die het wel goed doen op de wat drogere zanderige grond. Het is dan vaak wel verstandig om biologische humus toe te voegen. Je kunt ook een bodemverbeteraar voor zandgrond door het zand mengen. Bij jouw tuincentrum kunnen ze je op weg helpen!

Je wilt natuurlijk de meest schone ondergrond voor je moestuin. Als je twijfelt kun je groente in bakken telen. Worteldoek onder de bakken is een goed idee. Gebruik voor je moestuin teelaarde, je zult zien dat je een mooie opbrengst krijgt!

Maak een opstaand randje voor je geveltuin
Je kunt van de verwijderde stoeptegels een opstaande rand langs de gevel maken. Zo verzakt de stoep niet. Je kunt de hele stoeptegel gebruiken door de helft in te graven en de helft eruit te laten steken. Je kunt de tegel ook doormidden breken.
 
Maak een stapelmuurtje
Ook een stapelmuurtje met tegels en stenen van verschillende vormen is een mooie oplossing voor je oude tegels. Zorg ervoor dat er allerlei kieren en gaten ontstaan. Zo maak je een huisje en schuilplaats voor insecten en amfibieën.
 
Maak een kruidenspiraal
Met de kruidenspiraal maak je het mogelijk om verschillende keukenkruiden bij elkaar te laten groeien. Maak je een kruidenspiraal van stapelstenen of oude tegels dan bieden de tussenruimtes ruimte aan salamanders, metselbijen en andere insecten.
 
Marktplaats
Wil je de tegels verkopen of weggeven? Geef ze een tweede leven en biedt ze aan via Marktplaats.

De natuurlijk ingerichte openbare ruimte gemeente Molenlanden

We lezen dagelijks over de problemen met ons milieu. De opwarming van de aarde zorgt smeltende ijskappen, stijgende zeespiegels, extreme neerslag en langdurige warme periodes  Dit heeft een groot effect op onze leefomgeving, maar ook op flora en fauna. We ervaren wateroverlast na zware regenbuien en zoeken verkoeling onder bomen tijdens hete dagen. Hitte en wateroverlast leiden echter ook tot minder insecten en kruiden en sommige soorten verdwijnen zelfs. Tegelijkertijd vestigen nieuwe zich door de opwarming, wat voor overlast kan zorgen als er geen natuurlijke vijanden zijn. 

Wat doet de gemeente Molenlanden Om de overlast van water bij extreme neerslag, hittestress bij warm weer en de afname van flora en fauna te beperken, gaat de gemeente Molenlanden de openbare ruimte, waar mogelijk, op een andere wijze inrichten.  

Aanleg natuurvriendelijke oevers (nvo’s) Bij een gewone inrichting van de openbare ruimte wordt de grond langs een sloot of kanaal vastgehouden met houten of betonnen planken (beschoeiing). Waar ruimte is, laten we deze beschoeiing weg en graven we natuurvriendelijke oevers (nvo’s).  Dit zijn flauw aflopend taluds waar diverse water- en oeverplanten zich kunnen vestigen, een leefgebied voor insecten, vogels en kleine zoogdieren en een ideale paaiplaats voor vissen. 

Wadi’s Wadi staat voor Water Afvoer Drainage en Infiltratie. Een wadi is een ondiepe kuil die water opvangt bij extreme neerslag. Het water kan langzaam wegzakken of verdampen. We plaatsen vaak keien en vlonders bij wadi’s zodat kinderen het water en de natuur kunnen ontdekken. Voor meer informatie klik op Vergroenen | Duurzaam Molenlanden

Aanleg poelen Een poel is een kuil die zich vult met regenwater zonder waterregulatie.  Bij extreme neerslag kan de poel overstromen, en bij weinig neerslag kan hij bijna leegstaan. Poelen zijn perfect voor kikkers, padden en salamanders.  Met oeverplanten maken we een geschikt leefgebied voor deze dieren.

Meer (grote) bomen aanplanten Bomen bieden leefgebied aan talloze insectensoorten, vogels en vleermuizen. Ze zorgen ook schaduw en verkoeling op hete dagen en verhogen de waarde van woningen. Bovendien nemen bomen water op via hun wortels, wat helpt bij het verminderen van wateroverlast.

Inheemse heesters en bomen aanplanten Waar mogelijk planten we inheemse heesters en bomen aan. Deze soorten zijn minder vatbaar voor ziekten en groeien beter, omdat deze bomen hier van nature voorkomen. Ze ondersteunen ook een grotere en meer diverse populatie insecten dan niet-inheemse soorten. 

Bloeiende en vruchtdragende heesters en bomen Bloeiende en vruchtdragende planten zijn een voedselbron voor insecten, vlinders, vogels en kleine zoogdieren. We planten regelmatig hoogstam fruitbomen, notenbomen, vlierbessen, aalbessen en hazelnoten. 

Extensief maaien van bermen en oevers We maaien gazons ongeveer 28 keer per jaar. Andere grasstroken maaien we gemiddeld vier keer per jaar, waarbij het maaisel vaak blijft liggen. Dit maakt de bodem voedselrijker, wat vooral gras bevoordeelt. Om (bloeiende) kruiden meer kans te geven, maaien we op steeds meer locaties minder vaak en voeren we het gemaaide gras af. Dit vermindert de hoeveelheid voeding in de bodem waardoor kruiden beter groeien. We maaien ook gefaseerd, waarbij delen van het gewas blijven staan zodat dieren schuil-, nestel- en overwinteringsplaatsen hebben.

Inzaaien van kruidenmengsels Om kruiden te bevorderen, zaaien we regelmatig wilde, inheemse kruiden. De bloemen bieden voedsel en schuilplaatsen voor insecten, vlinders en bijen. We maaien deze locaties ook gefaseerd.

Hieronder ziet u een voorbeeld van de omvorming van een gazon naar natuurontwikkeling aan de Valkenlaan in Groot-Ammers, waar kruidenmengsels zijn ingezaaid.

Foto's van situatie Valkenlaan in Groot-Ammers voor- en na omvorming van gazon naar natuurontwikkeling.

Aanleg wadi’s

Hoe werkt een wadi?
Hoe werkt een wadi?

De laatste jaren ervaren we steeds meer extreme weersomstandigheden, waaronder zware neerslag die in korte tijd wegen en plantsoenen kan veranderen in kleine riviertjes.

Ons riool is niet groot genoeg om al dat water aan te kunnen. Daarnaast hebben we tijdens droge periodes soms te maken met een tekort aan water. 

Om bij extreme neerslag het water te kunnen opvangen, worden in het openbaar groen verlaagde delen aangelegd. Dit noemen we wadi’s (Water Afvoer Drainage en Infiltratie systeem).

Deze wadi’s vangen het water op wanneer het rioolstelsel overbelast raakt en houden het tijdelijk vast. Het water kan langzaam verdampen of wegzakken in de ondergrond en kan in extreem droge periodes beschikbaar komen voor bomen en struiken.

Wanneer een wadi langere tijd gevuld blijft, kunnen oeverplanten zich ontwikkelen en kan de wadi dienen als schuil, en paaiplaats voor insecten en amfibieën. 

Onkruidbeheersing op verharding

Beeldbestek onkruidbeheersing
Beeldbestek onkruidbeheersing

 Chemische onkruidbestrijding Tot ongeveer 15 jaar geleden werd onkruid op verharding bestreden met een chemisch middel genaamd Diuron. Dit leek een wondermiddel: na één bespuiting in het vroege voorjaar kwam er géén enkel onkruid op. Al snel bleek dat Diuron in grote hoeveelheden terechtkwam in het drinkwater, oppervlaktewater en de bodem van sloten en rivieren, waardoor er sporen in het drinkwater werden gevonden.

Daarna werd de DOB methode gebruikt. Hierbij spoorde een geavanceerde machine het bladgroen van onkruid  op de verharding op en bespoot het met een kleine hoeveelheid Glyfosaat. Dit beperkte de hoeveel gif in vergelijking met een volledige bespuiting. Na verloop van tijd werd ook Glyfosaat ongeschikt bevonden voor onkruidbestrijding op verharding en werd het verboden.

Vervolgens werd overgestapt op het chemische middel: Roundup (Glyfosaat), waarmee de gehele verhardingsoppervlakte werd bespoten. Op dat moment werd  gedacht dat dit middel veilig was, omdat het in het milieu werd afgebroken. Het nadeel van Roundup was dat het een contactmiddel is, waardoor eerst een hoeveelheid onkruid moest groeien voordat bestrijding mogelijk was. Het middel werd door de planten opgenomen en vernietigde de wortel en/of de plant.  Na enige jaren bleek echter dat Roundup minder goed werd afgebroken dan verwacht en sporen van Glyfosaat werden gevonden in het drinkwater.  Dit leidde ertoe dat het gebruik in de openbare ruimte werd verboden.

Alternatieven De alternatieven voor een chemische bestrijding waren:

  • Verbranden van onkruid met een gasbrander,  
  • Borstelen van de verharding met een stalen borstel, 
  • Doden van onkruid met kokend water.

Alle opties hebben voor-en nadelen, zowel qua impact op het milieu als effectiviteit.

Onkruidbestrijding nu De gemeente Molenlanden heeft gekozen voor bestrijding met kokend water. In incidentele gevallen (moeilijk bereikbare plaatsen) wordt gebruik gemaakt van een brander, bosmaaier of onkruidborstel.

Deze werkzaamheden worden uitgevoerd door een aannemer volgens een beeldbestek. Hierin staat beschreven hoe de verharding er het hele jaar door moet uitzien. Het huidige bestek bepaalt dat de aannemer de verharding op A- niveau in de kernen, moet onderhouden en de bedrijventerreinen op B-niveau.

De aannemer bepaalt zelf hoe vaak hij het onkruid moet bestrijden met heet water om aan deze normen te voldoen. De richtlijnen waaraan de aannemer moet voldoen staan beschreven in KOR beeldmeetlat, waarin staat hoeveel onkruid en hoe hoog dit mag zijn voordat bestrijding wenselijk is.

Wij realiseren ons dat, omdat er onkruid wordt geaccepteerd op de verharding, het eindbeeld niet aan ieders verwachting voldoet. Maar omdat bestrijding met kokend water volgens ons het minst schadelijk is voor het milieu, hebben we voor deze methode gekozen. 

Na het verbod op glyfosaat spreken we overigens niet meer van onkruidbestrijding maar onkruidbeheersing.